W tym roku czytałem niewiele, bo przez 8 z 12 miesięcy byłem początkującym ojcem, ale znalazły się takie pozycje, którym dałem 5/5. Oto one:
Barbara Kingslover, "Demon Copperhead" → Mega wciągający, dynamiczny dramat o amerykańskiej biedocie.
I dwie książki Kamila Janickiego:
"Cywilizacja Słowian. Prawdziwa historia największego ludu Europy",
"Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa".
Uwielbiam jego sposób pisania o historii. Nie pisze tylko o tym, jak było, ale też o tym skąd to wiemy i czego nie wiemy. To szczególnie istotne podczas opowieści o dawnych Słowianach.
Przeczytałem też trochę przeoczonej wcześniej fantastyki i wciągnąłem się w serię kolubrynowych powieści historycznych. O tym następnym razem, o ile będzie zainteresowanie ;)
Ponieważ przeczytałem już ostatnią książkę w tym roku, stwierdziłem, że czas na podsumowanie. 2024 był dla mnie najgorszym rokiem pod kątem osobistym, ale akurat książkowo nie było tak źle. I to mimo że zacząłem w styczniu i lutym od kilku cegieł, sądząc, że przeczytam potężne, ale jednak nieliczne lektury, a tu proszę - nazbierało się tego całkiem dużo i jest materiał do rankingów.
Od razu mówię, że zestawienia dotyczą książek, które przeczytałem w 2024, a nie tych, które wyszly w mijającym roku. Pozycje i kategorie są, oczywiście, bardzo subiektywne - czytam dość stałe gatunki, nie mam szerokich horyzontów literackich, więc niektórzy nie znajdą tutaj nic dla siebie. Ale zwłaszcza, jeśli lubisz fantastykę (także tę młodzieżową), trochę literatury popularnonaukowej, komedie oraz kryminały, to zapraszam. Choć jakoś tak się złożyło, że tych ostatnich w tym roku było wyjątkowo mało.
Zaczynamy. Nie obędzie się bez podziału na kilka (albo i kilkanaście) tootów.
Nie będę ukrywał, że fantastyki czytam bardzo dużo i to głównie nurt fantasy. Tak było też w tym roku, więc jedziemy z piątką dojrzałych dzieł.
Paweł Zbroszczyk, "Dar Anomalii. Księga 1"
Blisko był tutaj Szymon Hełmecki z "Midrajem", ale to była druga część serii, podczas gdy "Dar Anomalii" to nowy cykl, który od razu dobrze zaczyna. Mamy tu ciekawy świat, szarych ludzi, heroizm i oniryczność. Interesująco się to zapowiada, choć nie jest równo, a do tego kończy się cliffhangerem.
Agnieszka Hałas, "Śpiew potępionych"
Czwarty tom serii "Teatr węży", która, mam wrażenie, jest niedoceniana. Agnieszka Hałas stworzyła dobrą serię w stylu dark fantasy, która bywa nierówna, ale poniżej pewnego poziomu nie schodzi, a ta cześć jest IMHO najlepsza z tych, które do tej pory czytałem. Największy plus - mroczny klimat.
Michael James Sullivan, "Wieża koronna"
Książka bardzo przygodowa, wręcz prototypowa z nurtu fantasy, ale z dwutorową fabułą, bez słodzenia, ale też miewająca luźniejsze momenty.
James Islington, "Cień utraconego świata"
Bycze tomisko, ale warto do niego usiąść, jeśli oczekujesz klasycznego fantasy napisanego nieco nowocześniej. Dużo akcji, ale też poznawania meandrów magii, zamki, walki, miecze, artefakty... Podobno później jest trochę gorzej, ale pierwszy tom spełnił wszystkie moje oczekiwania dotyczące takiej staroszkolnej fantastyki (ale w formie już nowoszkolnej).
Brandon Sanderson, "Rozjemca"
Zastanawiałem się przez chwilę, która z tych dwóch książek bardziej zasłużyła na numer jeden i wybrałem jednak starego dobrego Sandersona, bo znowu to zrobił. Nie wiem, jak ten człowiek to robi, ale większość tego, co pisze, po prostu sama się pochłania. Znowu mamy tutaj bardzo specyficzny system mocy (kolory), walki, wciągającą fabułę i choć widzę duże podobieństwa do innych powieści, to jest to książka niezmiernie satysfakcjonująca.
Przyznaję, że wybranie Top 5 w tej kategorii przyprawiło mnie o zawrót głowy - nie zmieścił się "Czas żniw" Samanthy Shannon.
T. Kingfisher, "Pokrzywa i kość"
Pani Kingfisher (a tak naprawdę Ursula Vernon) jest moim odkryciem tego roku. Co prawda, podobno to, co najlepsze od niej, już przeczytałem, ale to mi wystarczy. Nieskomplikowane, ale wdzięk, humor, sprawiły, że o mało co na tej liście wylądowałaby też druga książka autorki ("Wypieki defensywne"). Zamki, królestwa, magia umarłych. Raczej dla młodszych, ale to "guilty pleasure" w pełni.
Jay Kristoff, "Tancerze burzy"
Bardzo wysoko oceniłem tę książkę głównie za ciekawy klimat z mitologią japońską w tle. Podobno się nie znam, ale nadal uważam, że pierwsza połowa tej książki jest warta poznania (bo druga to rzeczywiście już klasyczny rozwój wypadków w YA).
Laura Gallego Garcia, "Cykl wiecznego cesarza"
Powieść prosta, przejrzysta, wręcz klasyczna o "nieodpowiedniej" osobie na szczytach władzy i kimś, kto może ją uratować, ale na tym właśnie polega piękno tej książki - jest nieskomplikowana, ale satysfakcjonująca. Typowa książka na prezent dla osoby 15+, a nawet 13+ lubiącą fantastykę.
Neal Shusterman, "Thunderhead" i "Żniwo"
Cykl jest wspaniały i godny polecenia każdemu, nie tylko młodzieży. Zwłaszcza, że jest mądry i dużo można nad nim rozmyślać. Natomiast nie będę ukrywał, że najlepszy był debiut ("Kosiarze"), a te po prostu trzymają poziom. Nadal wysoki, ale jednak dały mi mniej satysfakcji niż...
Laura Gallego Garcia, "Sekret Xeina"
Pierwsza część serii nie mogła się zdecydować, czy jest dla dzieci, czy dla już prawie dorosłych. Ta idzie w tym drugim kierunku, ale tak, jak inne dzieła pani Garcia - jest tak pięknie nieskomplikowana, z tak fajnym światem, że papa mi się śmiała podczas całej lektury.
Czyli science-fiction, cyberpunk, steampunk, ale także urban fantasy. W tym roku mam ścisk w topie.
Samantha Shannon, "Czas żniw"
Wyprzedziła Shustermana, który zdobył już srebrny medal w kategorii "fantastyka młodzieżowa". Nie dlatego, że ta książka jest lepsza, bo nie jest. Ale przyniosła mi dużo satysfakcji. Co prawda, wchodzą młodzieżowe wątki "cliche", ale jest interesujący świat, system magii, trochę czuć powiew Sandersona. Nie jest to najlepsza pozycja pod kątem literackim, ale za to wciąga jak cholera.
Dan Simmons, "Hyperion"
Tyle się nasłuchałem o tej książce, że to taka rewelacja i faktycznie - jest dobra. Potrafi nawet wzruszyć, a jednocześnie dostarcza mądre i czasem przerażające sci-fi. Jednak zaskoczyło mnie, że trzeba przeczytać drugą część, aby dowiedzieć się, jak to się skończy.
Anna Kańtoch, "Przedksiężycowi" (seria)
Trochę z zaskoczenia, ale Kańtoch znowu udowodniła, że potrafi pisać ciekawie i z nutką refleksji. To trylogia steampunkowo-sci-fi, w której okrutni władcy ułożyli świat w taki sposób, aby niektórzy co jakiś czas wylatywali z idealnego świata i trafiali do upośledzonej wersji. Brzmi dziwnie? Bo takie jest, ale przez to ta książka jest ciekawa, fascynująca i niezbyt wesoła.
George Orwell, "Folwark zwierzęcy"
Wyobrażam sobie, że niektórzy teraz pukają się w czoło, ale uważam, że "Folwark..." jest fantastyką i jest genialny (mnie bardziej podszedł niż "Rok 1984"). To jedno z najlepszych dzieł krytykujących wiadomy ustrój i osoby, które go utrzymują. Świetna i krótka powieść.
Cixin Liu, "Problem trzech ciał"
To typowa fantastyka naukowa, gdzie można się czasem pogubić w rozważaniach matematyczno-fizycznych, ale autor pisze to tak, że czytelnik czuje się mądrzejszy. Jak najbardziej książka warta przemyślenia z fabułą, która stopniowo rozkwita i daje nadzieję na jeszcze bardziej epickie sceny niż w "jedynce".
To mój drugi ulubiony gatunek. Niektóre książki z tej kategorii nie są ściśle kryminałami, ale są na tyle dobre, że pozwolę sobie je tutaj jednak zawrzeć. Specjalne wyróżnienie - seria Jacka Getnera o Jacku Przypadku, która jest bardzo nierówna, ale szczególnie "Żołnierz królowej Zanzibaru" jest godny polecenia.
Anna Kańtoch, "Samotnia"
Wspominałem już o tym, że lubię panią Kańtoch. Prawdziwą wartość swojej prozy odkrywa ona w kryminałach, które są szczególne. "Samotnia" traktuje o pisarzu, który stał się niewidomy. Bardzo krótkie rozdziały, narracja pierwszoosobowa, intryga wzmocniona stanem bohatera, a jednocześnie pokazująca, jak trudno się tak żyje.
Małgorzata Starosta, "Gdzie są moje zwłoki?"
Komedia kryminalna, co niektórych już zniechęci, ale tutaj wątek kryminalny jest bardzo istotny i nieźle napisany, a do tego porusza bardzo poważny fakt historyczny. Polecam też inne książki pani Starosty, bo to dobra autorka jest.
Olga Rudnicka, "Drugi przekręt Natalii"
Sequel lepszy od pierwszej części - jest ciekawa sprawa, ale przede wszystkim humor, ciągle bazujący na specyficznych personaliach pięciu siostr. Warto sprawdzić, choć trzeba zacząć od 1. części, aby rozumieć, o co tutaj chodzi.
Jeffrey Archer, "Przymknięte oko sprawiedliwości"
Uwielbiam ten cykl i ta część nie jest wyjątkiem, choć jest chyba ciut inna od poprzednich tomów. To właściwie opowieść o detektywie, a nie typowy kryminał. Bardzo "dosłowny", retro, ale niearchaiczny.
Leopold Tyrmand, "Zły"
Powieść legenda, często pojawiająca się w zestawieniach ulubionych książek. Mimo że to potężne tomisko, to czyta się szybko, aczkolwiek trzeba przestrzec przed literackim, nieco "wyższym" i archaicznym stylem - w końcu to obraz Warszawy lat 50. i 60. I na tym skupia się "Zły", ale wątek kryminalny jak najbardziej jest tutaj obecny i ważny. Świetna, ważna powieść.
W tym roku przeczytałem zaskakująco dużo książek niefabularnych, co trochę było wymuszone sytuacją, a trochę ciekawością. Są tutaj pozycje, które warto polecić, choć - oczywiście - tutaj bardzo dużo zależy od preferencji samych czytelników.
Dayal Patterson, "Black Metal: Ewolucja kultu"
Bardzo chciałem przeczytać tę książkę i nie zawiodłem się, choć było tutaj parę braków, zaskoczeń i nierównych rozdziałów. Tym niemniej - obowiązkowe dla fanów metalu.
Mateusz Żyła, "Piekło i metal. Historia zespołu KAT"
Analogicznie jak wyżej i nie tylko dla fanów kapeli. To opowieść o metalu rodzącym się w komunistycznej Polsce, gdzie pokazane zostały realia funkcjonowania takiego zespołu, tworzenia muzyki, ówczesnej sceny metalowej i masa ciekawostek. Bardzo dobra pozycja także dla osób lubiących muzykę, ale niekoniecznie tę cięższą.
Erin Meyer i Reed Hastings, "Gdy regułą jest brak reguł. Netflix i filozofia przemiany"
Myślałem, że ta książka będzie laurką Netflixa i czasem tak jest, ale mimo to uważam to za niezłą pozycje do przestudiowania przez szefów firm. Oczywiście, gigant streamingowy jest bardzo specyficznym miejscem pracy z niewyobrażalnym budżetem, a przedstawione tutaj koncepcje są prawie nie do zastosowania w większości spółek, ale i tak warto o nich poczytać, bo są tutaj uzasadnienia wielu pozornie dziwnych posunięć. Poza tym to po prostu dobry kawał literatury.
Emily Levesque, "Obserwatorzy gwiazd"
Matt Parker, "Pi razy oko"
Te pozycje omówię razem, mimo że mówią o czymś innym - pierwsza o astronomii, a druga o matematyce i informatyce. Ale obie są wzorami książek popularnonaukowych, gdyż z ciekawością i humorem przekazują wiedzę, a przy tym po prostu wciągają. W obu przypadkach mamy do czynienia z pasjonatami swoich dziedzin i choćby dla samego stylu, humoru oraz lekkości pisania warto je wziąć do ręki na parę wieczorów.
Wielokrotnie napotykałem w swoim życiu książki, które lubiłem nie za to, że były dobre, bo czasem nie były. Ale urzekał mnie w nich humor, lekki styl autora, a przy niektórych nawet zaśmiewałem się do łez. Poniżej ranking książek, który w tym roku najbardziej mnie rozbawiły, mimo że czasem nie co było ich zadaniem.
Marta Kisiel, "Nagle trup"
Małgorzata Starosta, "Gdzie są moje zwłoki?"
Olga Rudnicka, "Drugi przekręt Natalii"
Matt Parker, "Pi razy oko"
T. Kingfisher, "Pokrzywa i kość" oraz "Wypieki defensywne"
Tym razem bez omawiania każdej pozycji, bo nie ma to sensu - w wielu przypadkach śmieszą mnie zabiegi językowe i styl autora (Kingfisher, Kisiel), sam kontekst sytuacyjny (Rudnicka, Starosta), sposób ujmowania tematu (Parker). Nie ma jednej recepty - jak widać, na liście są zarówno komedie kryminalne, jak i fantastyka czy literatura popularnonaukowa. Do topki przymierzał się też Jacek Getner z cyklem o Jacku Przypadku, Radomir Wit z książką "Sejm Wita", Anna Szumacher z "Słowodzicielką" (jako książka taka sobie, ale humor przedni), a nawet panie Węglarz i Tołoczmańska z dość smutnym co do zasady poradnikiem "Mamy trupa i co dalej".
Przejdźmy przez książki, które... niekoniecznie były złe. To nie jest zestawienie, w którym oceniamy kiepskie pozycje (choć takie tutaj też się pojawią), ale te, co do których miałem znacznie wyższe oczekiwania.
Neil Gaiman, "Dym i lustra. Opowiadania i złudzenia"
Bardzo lubię Gaimana, ale opowiadania z tego zbioru są bardzo nierówne i często pisane albo od niechcenia, albo tak dziwne, że aż niedobre. Nie podobało mi się. Wolę Gaimana w dłuższych formach.
Michał Gołkowski, "Komornik. Arena dłużników #1"
Jedno rozczarowanie sprawiłem sobie sam, myląc cykle i biorąc się za pierwszą część, ale pobocznej serii. A drugie to styl - słyszałem dużo dobrych słów, a dostałem prototypowe postapo z masą wulgaryzmów, z prostymi, wręcz ordynarnymi żartami i mierną fabułą. To się może podobać, bo pomysł jest, ale poczułem się, jakbym słyszał opowiastki i rechot w podrzędnym barze.
Andrzej Pilipiuk, "Wampir z MO"
Pierwsza część była świetna, ale druga to praktycznie przedłużenie pierwszej części zbioru opowiadań z brakiem nowych pomysłów, co po jakimś czasie po prostu zaczęło nudzić.
Nora K. Jemisin, "Miasto, którym się staliśmy"
Nie miałem oczekiwań, a i tak się zawiodłem. Bedzie kontrowersyjnie - pochwałę odmienności. To nic złego, ale tutaj autorka przegięła pałę stylem, proporcjami oraz sposobem wyrażania poglądów, a przy tym fabuła jest mierna. Po prostu lubię umiar i brak radykalizmu, szczególnie, jeśli ma on być wulgarnie wyrażany.
Kelly Creagh, "Kruk"
Miała być uczta w klimatach "Wednesday" i amerykańskiej szkoły. A dostałem dość niezrozumiałą fabułę, szablony i po prostu nudę. Niby wszystko jest, ale tak pomieszane i w takich proporcjach, że zupełnie mi to nie pasowało. Tym niemniej, wiem, że książka podoba się wielu osobom (choć podobno 1. tom i tak jest najlepszy).
Na końcu teoretycznie najważniejsza kategoria, choć radziłbym ją traktować z rezerwą - nie ma czegoś takiego jak "najlepsza książka". Oczywiście, pewne podobają mi się bardziej niż inne, ale ze względu na przynależność do różnych gatunków, nie sposób ocenić, że np. ten kryminał jest lepszą książką niż ta fantastyka. Tym niemniej, spróbuję, bazując trochę na ocenach, które wystawiałem na Lubimy Czytać (bo umówmy się - jeśli jakiejś pozycji wystawiłem wtedy 5/10, to raczej tutaj nie zawojuje rankingu po przemyśleniu sprawy).
Opis dodam tylko przy tych książkach, które nie pojawiły się wcześniej, ale za to niech będzie 10-tka. Uwaga - tutaj oceniam książki jako książki, które dawały mi satysfakcję, a nie były dobre w swoim gatunku, więc kolejność w poprzednich kategoriach może nie mieć znaczenia.
T. Kingfisher, "Pokrzywa i kość"
Olga Rudnicka, "Drugi przekręt Natalii"
Emily Levesque, "Obserwatorzy gwiazd"
Laura Gallego Garcia, "Cykl wiecznego cesarza"
Leopold Tyrmand, "Zły"
Laura Gallego Garcia "Sekret Xeina"
Matt Parker, "Pi razy oko"
Cixin Liu, "Problem trzech ciał"
Rebecca F. Kuang, "Yellowface"
Brandon Sanderson, "Rozjemca"
W sumie nie opisałem wcześniej tylko "Yellowface", gdyż tę książkę trudno zaklasyfikować do jakiejś kategorii - to literatura piękna, jedyny przedstawiciel, który przeczytałem w tym roku (no, może poza "Złym" i niech będzie, że "Miastem, którym się staliśmy"). Książka kontrowersyjna, humorystyczna, ale słodko-gorzka, pokazująca, co się dzieje z osobami, które kłamią, a jednocześnie dbają o reputację w mediach społecznościowych.
To drugie moje spotkanie z tą autorką i coraz bardziej myślę, że muszę głębiej zapoznać się z jej twórczością. Nie jest to literatura "wysoka", ale za to wspaniała rozrywka z ogromną dawką humoru i to w klimacie fantasy. Czegoś takiego potrzebowałem na zamknięcie roku. Świetna pozycja dla dzieciaków 13+.
Bardzo bym chciał znaleźć jakieś wady tej książki, bo czuję się niepewnie wystawiając takiej pozycji 10/10. I jakieś pewnie bym wyszukał, ale ta pozycja tak przypadła mi do gustu, że po prostu nie mogę jej nie polecić. Ciekawostki i błędy (czasem tragiczne) zostały przedstawione w taki sposób, że aż chce się to czytać. Świetna książka popularnonaukowa.
Usłyszałem kiedyś, że to taka klasyka fantasy i w ogóle ważna książka w polskim nurcie, więc kupiłem pierwszą część, przeczytałem i... najbardziej pasujące mi słowo to "meh". Fantastyka dla miłośników żołnierskiego życia, ciężkich warunków, ale jako całość dla mnie przeciętne.
Jedna z lepszych książek popularno-naukowych, które czytałem i która rzeczywiście może przekazać pasję autorki młodym ludziom. Świetna rozrywka (Emily naprawdę ma lekkie pióro), dużo wiedzy i dobrze to wchodzi.
Wywiady ze mnom robiom! Moja pierwsza rozmowa tego typu w życiu, podczas której opowiadać o dwóch rzeczach, którymi się pasjonuję - IT i książkach. Trochę się rozgadałem, ale Beata Skrzypczak mi wybaczyła i mam nadzieję, że Wy też.
Trochę o @wilda , IT w literaturze i poleceniach - zapraszam!
Dziwnie się czuję, oceniając poważaną i nagradzaną książkę na 3/10 (gdzie ocena została podniesiona przez drugą połowę), ale muszę, bo mnie ta powieść odrzuciła. I wiem, że wielu osobom nie spodoba się powód, dla którego mnie odrzuciła, ale gdyby pisarka dodała trochę więcej fantastyki, może coś o antagoniście, to pewnie przykryłoby to chorobliwe wręcz podkreślanie kwestii ideologicznych. One są w porządku (i nawet jest to dobra odmiana), ale nie w takim stylu i takich proporcjach od początku historii. No i umówmy się - walka z wrogiem poprzez rapowanie to jedna z bardziej idiotycznych rzeczy, jakie ostatnio przeczytałem.
Kolejny audiobook przesłuchany. To już trzeci w ciągu tygodnia. To niepodważalny atut nowej pracy!
Najpierw trzy części Wilczej Jagody, potem dwie części Czarodziejki z ulicy..., a teraz Przeminęło z Wiedźmą.
Przy okazji Magdalena Kubasiewicz trafia na szczyt mojej listy ulubionych osób autorskich. Coś mi w ostatnich latach naprawdę dobrze podchodzi urban fantasy w wykonaniu polskich autorek. Marta Kisiel, Martyna Raduchowska, a teraz Kubasiewicz... Więcej! ♥️
Bardzo się zawiodłem, choć książka nie jest zła. Spodziewałem się czegoś bliższego klimatom "Wednesday", a dostałem prawdopodobnie książkę dla osób, które trochę znają Edgara Allana Poe. Zupełnie nie trafiła do mnie intryga i pomysł na tę historię.
Jakiś czas temu dotarło do mnie, że czytam powieści dostające Nagrodę im. Zajdla, a nie czytałem nic samego Zajdla. Postanowiłem to zmienić i chyba nieźle wybrałem. Co prawda, książka nie zachwyciła mnie, ale rozumiem, dlaczego ten pisarz jest tak ważny. Dystopia sci-fi w pełni, warto.
Gdyby nie męczenie czytelnika niezwiązanymi ze sobą sprawami, które mają wprowadzić w świat i trochę czasem "sztywna" atmosfera, to książka byłaby naprawdę dobra. A tak pewnie jest dobra (zwłaszcza, że jest klimat), ale mnie po prostu nie chwyciła. Dla fanów urban fantasy z różnymi rasami.
Trafiłem przypadkiem, temat akurat mnie zainteresował, więc dałem szansę. Rzeczywiście, książka dobrze opowiada o branży funeralnej i tym, jak przygotować się (organizacyjnie i psychicznie) do pochówku bliskich. Ma swoje wady, ale ogólnie dobra pozycja.
Aż dziwne, ze wcześniej nie znałem tej (i towarzyszącej) serii i tego autora. Bardzo fajne, staroszkolno-współczesne fantasy, które nie jest ani epickie, ani prościutkie. Czasem można się uśmiać, czasem zachwycić, czasem robi się ciepło na sercu, a czasem drżymy. Nie jest bez wad, ale na pewno polecam.
To taka część przygód Jacka Przypadka, gdzie z pełnoprawnej komedii kryminalnej robi się lekki kryminał i tutaj wyjątkowo mamy czasem nieco poważniejszy, wręcz dramatyczny klimat. Nadal niezłe, choć chyba wolałem poprzednią część.